22 Mart 2007

Tuvalet Kağıdı Rulosunda Mantarlar!

Araya etkinlikler girince Bilim Festivali'ni dinlemekten kurtulduk sandınız belki ama yanıldınız!

Ben bıkmadan, usanmadan anlatacağım, zira Berceste'yi açmamdaki en büyük etkenlerdendir bilim festivali!

Cumartesi günü, Cambridge Botanik bahçesi, şehirde bir çadır kurmuştu , müzelerin olduğu alanda. İlk gezdiğimde çok kalabalıktı. Cadılar bayramındaki kabağın tohumlarından ve ayçiçeği tohumlarından bulup çıktık dışarıya. Sonra kızını, yüzme havuzuna doğumgünü davetine götüren arkadaşım gelince, o da gezdi. Biz yer bulup oturmuş ayaklarımızı dinlendiriyorduk ki, yanımıza gelip ''Tuvalet kağıdı rulosundaki mantarı gördünüz mü?'' dedi. ''Nasıl yani?'' diye sorduk. ''Girin de içeri bir bakın!'' sözünün ardından koşturarak gittik. Amanın o da ne! İlginç bir görüntü. İlk gezdiğimizde kalabalıktan bir de gözlerim güzel bir bilim adamına(yoksa kadını mı demem lazım?) takıldığından, kaçırıp görememişiz meğerse.


Nasıl tuvalet kağıdı rulosunda mantar yetiştiriliyormuş derseniz eğer, formülü şöyle imiş:
  • Tuvalet kağıdını, rulo halde, bir tabağa yerleştiriyorsunuz,
  • Üzerine kaynamış su döküyorsunuz. Suyu iyice emmesini sağlıyorsunuz.
  • Rulo soğuduğunda, içindeki karton kısmı çıkartıyorsunuz, mantar kültürünü bu boşluğa koyuyorsunuz. (Hazır olarak kutuda satılan kültürlerden alıp kullanmışlar. İstiridye mantarı diye tercüme edebileceğim bir türden oluşturmuşlar bu ruloyu, türün Türkçe başka bir adı varsa önerilerinize açığım!)
  • Soğuyan, kültürü konan, ruloyu kurumayıp nemli kalsın diye, saran(karar aldık, bir grup arkadaş, strech filme artık böyle diyeceğiz) ile sarıyorsunuz.
  • 25 santigrat derecede karanlık bir yere koyuyorsunuz.
  • İki hafta bekletiyorsunuz. Üzerindeki tutkalımsı görünümlü kısımların oluşup oluşmadığını kontrol ediyorsunuz.
Eğer oluşmuşsa buzdolabına koyup, 8-15 santigrat derecede tutarak mantarların çıkmasını bekliyorsunuz. Bu sırada kurumamasına da dikkat ediyorsunuz. Sonucu da fotoğraflardaki gibi oluyor.

Bu tabaktakiler de kültür mantarıymış. Ama tuvalet kağıdı rulosunda yetişmemişler!
Festival görevlilerinden biri... Mantar nedir? Nerelerde, nasıl yetişir, çeşitleri nelerdir diye açıklıyordu çocuklara, ben o güzel ve akıllı kızcağızdan alamadım gözlerimi, o kadar güzel açıklıyordu ki çocuklara... Bu arada da kaçırmışım rulodaki mantarı işte! Efendim bunlar da arılarımız. Çiçeği aşağıda sarı sarı görüyorsunuz. İçinde bol bol şeker pardon, polen var. Arılar da - yani aslında misafir gelen çocuklar, üzerlerine arı kıyafeti giyiyorlar - çiçeğin içine girip, kendilerine ziyafet çekiyorlar. Bu fotoğraftaki arılar biraz irice! Çocukların dikkatini çekmesi için görevliler arı olmuş çünkü.


Bu cumartesi yolunuz Cambridge'e düşerse Cavendish Laboratuvarı'na bekleriz.

19 yorum:

Açalya dedi ki...

Ne ilginc ya! kimin aklina gelir tuvalet kagidi rulosunda mantar yetistirmek? Yontem de cok zor degil aslinda...Ileride oglumla yaparim bu deneyi ben.
Kizcagiz da pek guzelmis evet.
Arilar esek arisi galiba :P
Bilim festivalleri, bilim muzeleri cok guzel hepsi...Bu ilgi nereden geliyor?

Adsız dedi ki...

Harika bir paylaşım ; çok teşekkürler...Ama tuvalet kağıdın da mantar komik mi desem ilginç mi desem değişik geldi bana.Ama denenmeli en kısa zamanda da...
Sevgiyle...

pecete dedi ki...

Çok başarılı bir gezi ve çok açıklayıcı bir yazı olmuş. Şimdi herşeyi anladım. Ömrümüz yeter de görebilirsek, fen bilimleri dersi zamanı geldiğinde Bebi ile bu mantar olayını yapalım... Sormak istediğim o mantarı yiyebiliyorlar mı?

Adsız dedi ki...

Ben merakla bir diğer bilim turunu beklemekteyim ve ayrıca bu mantar olayını en kısa zamanda denemeye karar verdim..

Not: Saran kelimesini tuttum..
Sevgiler
S.

Punto dedi ki...

Sevgili Dilek; Öyle bir tarif verdin ki tuvalet kağıdı satışları patlayacak. Gerçekten çok ilginç.

Berceste dedi ki...

Arılara ben de öyle dememek için kendimi çok zor tutmuştum Açalya :) İlgi meslekten ve mesleği uygulayamamaktan sanırım :(

Haklısın Ayça, sanırım nemli dursun diye seçtiler tuvalet kağıdını. Sevgiler...

Ay Ayşen, Bebi ile ikinizi görmek lazım o aşamalarda :) O mantar yenebilir cinsten evet ama ben yer miydim diye sorarsan şeeeey, biraz zor yerdim herhalde :P

Teşekkürler bilim turu desteği için Sanem :) Saran kelimesi Fethiye'nin icadı, ben de beğendim çok! Deneyince haber et ruloda mantarı. Sevgiler...

Hemen Pınar'a haber edelim o zaman Akın amca! Pazarlama onun işi :) Teşekkürler.

Daphne dedi ki...

linkini yazdim yorumlara. Hadi buraya da yazayim da zahmet etme oralara kadar :)

http://www.fotokritik.com/447569

ayrica mantara bir makro yapilmaz miydi??

ipek dedi ki...

Berceste, öyle ilginç konuları, o kadar güzel bir üslupla yazıyorsun ki, hem bilgileniyorum hem büyük keyif alıyorum okurken.
Teşekkür etmek istedim:)
Kalemine sağlık,
sevgierl
ipek

evcilkedi dedi ki...

Şu mantar yetiştirme işi beni hep cezbetmiştir zaten. Bir de bu kolay yolu öğrenince kim tutar beni değil mi? Isısı sabit bir oda bulmak lazım önce ama olsun, azimliyim Dilekciğim:-) Teşekkürler bilgi için.

Aybike Ceylan dedi ki...

Dilek'cim,
Cok begendim bu bilim fuarini ben. Hic insanin aklina gelir mi mantari boyle yetistirmek. Cok ilginc, paylastigin icin cok sagol.
Iyi haftalar diliyor, sevgilerimi gonderiyorum.

Pınarın Kulubesi dedi ki...

Bana neden seslenip sayfama bir bakıver dediğini anladım:) Bizim özene bezene ürettiğimiz tuvalet kağıtlarını tutmuş, mantar yuvası yapmışlar:) Bu yöntemi bizim tuvalet kağıdı paketlerinin üzerine yazsak, satışlarımız gerçekten patlayabilir. Yanına da mantar kültürü paketi yapıştırmak icap eder:)
Patentlimi bu buluş acep :)

Berceste dedi ki...

Sağolasın Daphne :) Çok şirin o pabuçlar çooook! Mantarlara makro yapılırdı yapılmasına da arkamdaki kalabalık beni ne yapardı? :P

Varlığın için sana teşekkürler İpek!

Sen gene de normal usullerde dene derim ben Tülin'ciğim :) Doğal olsun! Ben teşekkür ederim ziyaretin için.

Herhalde nemi en iyi tutacak kağıt dediler Aybike, havlu rulosu da uzun olduğundan tuvalet kağıdını tercih ettiler. Sana ve sevdiklerine iyi haftalar diliyorum ben de!

Sizin özene bezene ürettiğiniz tuvalet kağıtları ile insanların başka neler yaptığını yazmayayım buraya istersen Pınar :P Bu özene bezene lafına çok güldüm bilesin! Mantar yuvası bence diğer yapılanlardan çok daha hoş, ne dersin ;-) Bence patronlarına bir göster bizim mantarları :) Patentli olduğunu sanmıyorum. Promosyon olarak bir düşünün bakalım!

Adsız dedi ki...

Mantar kültürünü nerden bulurum diye düşünüyorum, bugün aklıma geldi bu yazın, gelip bir daha okuyorum. Kültür mantarı koysam olur mu rulonun içine? İkisi de aynı şey mi acaba? Bilmiyorum ben cidden.
S.

Berceste dedi ki...

Burada bahçe marketlerinde hazır paketler halinde kültürleri satılıyor Sanem. Mantarın kendisini koyarsan sporlarından falan ürer, aynı işi görür mü bilmiyorum. Bu konuda bir araştırma yapmak ya da biyolog arkadaşlara danışmak gerek. En temizi gene öyle hazır bir paket almak!
Bu adreste de değişik birşeyler var gibi, bir bak istersen http://www.gourmetmushrooms.co.uk/product_home.htm

yusuf dedi ki...

yaaa ben bu mantar kültürünü nereden bulucagım hemen gidep 24 lu tualet kagıdı alacagım:)
gercekten etkıleyıcı tesekkürler

Berceste dedi ki...

Türkiye'de belki Koçtaş gibi yapı marketlerde ya da Ziraat Fakülteleri'nde satılıyordur. İngiltere'de bahçe marketlerinde var. Olmadı internetten sipariş edebilirsin Yusuf. 24'lü tuvalet kağıdı ile iyi denemeler, hasadın bol, mantarların lezzetli olsun :)

yusuf dedi ki...

o zaman ...
yaşasın yaprak mantarı YEMEK :)

White Rabbit dedi ki...

Kaba hatlarıyla evet mantarı tuvalet kağıdında yetiştirmek mümkün. Zaten misel oluşana kadar mantar nem ve sıcaklıktan, misel oluştuktan sonra da ışık ve nemden başka pek bir şey beklemez. Yalnız bu yöntemi evinde deneyecek olanlara tavsiyem mümkün olduğunca steril bir ortam yaratmaları zira o kadar nemi başka ne sever biliyorsunuz :) genelde küf; mantar sporlarından çok daha hızlı yetişir ve mantarın yetiştiği alanı daraltır (bu konuda pek bi bilgim de yok, küf napıyo da mantar yetişemiyor bilmiyorum, "dövdüklerini" hayal ediyorum ben :) ) mantar sporları da yaşayamaz ve misel gelişemez, meyve alamazsınız. Ha, bu olduğu zaman ortada zaten mantar olmadığı için bi problem yok, ama misel geliştikten sonra da bir takım küflenme hadiseleri gerçekleşebilir, siz bunu süs amaçlı yetiştiriyo olsanız bile (tuvalet kağıdı ve dekorasyon mu? hmm :) ) bir başkasının bunu tüketmesi sonucu zehirlenmesi olasıdır. Ayrıca küf son derece yapışkandır, kıyafetlerinize, saçınıza yapışır ve evinizin her yerine yayılabilirler. bu yüzden en güveniliri steril bir ortam yaratmaktan geçiyor. - labaratuar ortamında bile mantarın küflendiğine dair hikayeler duyuyorum bu arada, biraz da şans işi anlaşıldığı üzere :) -

Mantar sporlarını internetten çeşitli sitelerden temin edebiliyoruz bildiğim kadarıyla. Lakin aslında mantar kültürü elde etmek çok basit bir işlemden geçiyor. Bunun için bir alüminyum folyo, şapkası henüz şemsiye görünümü kazanmış bir kaç mantar, distile edilmiş su -kaynadıktan sonra steril bi ortamda soğutulmuş suya da olur - yeterli olmakta. Mantar şapkalarından biraz daha büyük boyutlarda kestiğimiz alüminyum folyoları distile edilmiş suyun içersinde kapalı bir kapta bir süre bekletiyoruz daha sonra folyoları çıkartıp kuruluyor -bu sırada azami ölçüde dikkat etmekte fayda var, zira bakteri ve küfün mantar sporlarımıza bulaşmasını istemiyoruz- saplarını şapkaya mümkün olduğunca yakından kopartarak mantarları alüminyum folyoların üzerine bırakıyoruz, 24 saat sonra son derece şirin şekillerde sporların alüminyum folyonun üzerinde belirdiğini görebilirsiniz. Daha sonra bu sporları ateşte sterilize ettiğimiz bir bıçakla kazıyarak mantarı yetiştirmek istediğimiz -artık kavanoz mu tuvalet kağıdı mı bilmem :) - alana bırakıyoruz. Bu kadar zannedersem, yine de eksiklerim olabilir, kusurumuz varsa mazur görünüz.

Ha, unutmadan hiç ilgisi ve yeteneği olmadığı halde lisede - ortaokuldaki kardeşlerime zorla dayattıkları rekabet içerikli onca aktivite yanında mantar yetiştiriciliği müthiş bir alternatif. Sebepleri sıralama ihtiyacı bile duymuyorum :) Yazı için teşekkürler..

Berceste dedi ki...

Detaylı anlatımın için çok teşekkürler Goomba. Ben bu yazıyı hazırlarken böyle birşey yapmak mümkün, ilginç, değişik birşeyler yapmak isteyen olabilir düşüncesinde idim. Benim yiyip yemeyeceğimi sorarsan, yemem! Zira tuvalet kağıdının üretim şartlarından mutlaka bir safsızlık karışıyordur işin içine. En başta klorla beyazlatıldıkları için, karsinojen etkisi gelir aklıma. Ama çiçek gibi balkonda(evin içine de spor ve küf dağılsın istemem) tutabilirim :) Peki sorabilir miyim, bu bilgiler nereden ve bu kadar şeyi yazan neden açtığı 3 bloga bir satır yazmaz! Bu bilgileri paylaşman lazım. İpe sapa gelmez binlerce site içinden bir fark yaratman lazım. Ben kendi adıma, katkıların için çok çok teşekkür ederim!