Bahçe bakımı için en önemli kaynak toprak. Toprağınız ne kadar verimli ise ürününüz, o kadar güzel olur. Bunun için humus ya da gübreye ihtiyacınız vardır. İşte o bahsettiğim bahçe magazalarında koca koca paketler halinde istediğiniz şekilde toprak ya da gübre bulmanız da mümkün. Amaaa eğer bahçeniz varsa, toprak temin etmenin çok daha ekonomik, çok daha çevreye saygılı bir yöntemi var. Mutfak atıklarını değerlendirmek !
Yapacağınız sey çok basit, temel ilke organik çöpleri ayırmak ve yığmak. Bu işin nasıl yapıldığını öğrenmek isterseniz sizler için kabaca bir özet derledim.
Neleri dönüştürebiliriz:
- Biçilen çimler
- Saman
- Mutfak atıkları : yumurta kabukları, sebze kabukları, çay ve kahveden geriye kalan atıklar. Ancak et, et ürünleri, süt ve süt ürünlerinden elde edilen atıklar tarım zararlılarının hızlı bir şekilde üremesine zemin hazırladıkları için kullanılmamaları gerekmektedir.
- Kuru yapraklar. Özellikle dişbudak ve kavak ağacı yaprakları bozunma sırasında asitlik bazlık dengesini sağlar
- Bahçede çıkan yabani otlar. Tohum içerenleri kullanmamaya dikkat edin
- Ağaç parçaları ve talaş. Kahverengi humuslu toprak materyalidir ve azot oranı düşüktür
- Karton kutular, tuvalet kagidi ruloları, kağıt havlu ruloları
- Kimyasal işlem görmüş tahta parçaları
- Hastalıklı bitkiler
- Hayvan ve insan dişkıları
- Et, kemik, hayvansal yağlar
Atıkların bozunabilmek için bakterilere, bakterilerin de havaya ve neme ihtiyaçları vardır, o nedenle humuslu toprak hazırlarken aralarda hava geçebilecek boşlukların olması ve belli bir nem oranında tutulması önemlidir. Bozunmayı oluşturacağınız kutucuğu, toprak üzerinde tutmanız, mikroorganizmaların ve diğer canlıların içine girebilmeleri için gereklidir. Bozunmaya başlayan atıkların içine ara ara sopa batırmak suretiyle havalandırmayı gerçekleştirebilirsiniz. Yeşil atıklar azot içerir, azot da amino asit ve proteinlerin yapı taşıdır. Kuru yapraklar gibi kahverengi atıkların içine yeşil olanlar (biçilen çimenler, sebze, meyva artıkları...) da karıştırılmalıdır ki bakterilere dengeli besin kaynağı oluştursun. Hava şartlarının soğuk olması bozunmayı yavaşlatmakla beraber arada belli dereceler yakalandığı zaman bozunma devam edecektir. Ayrıca, çok soğuk kadar, çok sıcak da bozunmayı durdurabilir, bu nedenle hava akımının düzgün şekilde sağlanması önemlidir. Yeşil atıklar ile kahverengi atıkların eşit oranda kullanılması nem ve azot oranı açısından dengeyi sağlayacaktır. Humusa dönüşecek malzemenin çok kuru olduğunu düşünüyorsanız, içine yeşil atık atabilirsiniz ya da çok nemli olduğunu düşünüyorsanız, kurumuş yaprak, ağaç kabuğu gibi kahverengi atık ilave etmeniz yerinde olacaktır. Atıkların humus haline dönüştüğünü anlamak için belirgin bir kanıt yoktur ancak dönüşümü tamamlanan atık genelde koyu renkte olur ve toprak gibi kokar. Humuslu toprağın oluşum aşamalarını asağidaki bağlantıda animasyonla izleyebilirsiniz:
Dönüştürücü sistemler:
( Bu yazidaki bütün fotoğraflar Cambridge Botanik Bahçesi'nde çekilmiştir. ) 
İki ve ya üç katlı sistem: Tek katlı sistemlerdeki malzemenin aynısı kullanılabilir. Farkı, gübreye dönüşen kısmın daha kolay alınabilmesidir. Bir katta dönüşüm devam ederken diğerinde biter, böylece havalandırılan ve dönüşümü tamamlanan kat daha kolay alınarak kullanılabilir. Dönen / Altüst edilen sistemler: Avantajı işlemi hızlı bitirmesidir. Dezavantajı ise pahallı ve küçük olmasıdır.Yeşil ve kahverengi atıklar dönüştürücüye içi tümüyle dolmayacak şekilde yerleştirilir. Hergün döndürülerek karıştırılır. İşlem bitince boşaltılır.Yeni atıklar yerleştirilir.İzolasyonu iyi olduğu için kazanımı fazladır.
Tabaka ya da çukur sistemleri: Bahçesinde çok yeri olmayanlar için idealdir.20-25 cm derinliğinde toprak kazılır, içine atıklar gömülür. Birkaç ay kendi haline bırakılır.Daha sonra üzerine istenilen bitkiler dikilerek, bitkinin köklerinin bu malzeme ile beslenmesi sağlanır.
Ticari, satın alınan sistemler: Diğer sistemlere göre en pahallısıdır. Ancak kolaylıkla temin edilebileceği için tercih edilirler. Nasıl yapacağım, nasıl kullanacağım? diye düşünmenize gerek yoktur. İzolasyonu iyi olduğu için soğuk havalarda da işinizi görecektir. Bu tarz ürünlerin pek çoğu geri dönüşümlü plastikten yapılmaktadırlar.
Solucanlı sistemler: Eisenia foetida ve Lumbricus rubellus cinsi solucanlar kullanılır. Kapalı alanlarda kullanılabilir. Genellikle serin ve nemli ortam işlem için uygundur. Solucanların üzerinde yaşayabilmeleri için karton kutular ya da yaprak, talaş karışımı en alta serilir. Üzerlerine atıklar dökülür. Kısa süre sonra işlem tamamdır. 
Çocukların keyifle oynayacağı oynarken de gübre yapmayı öğreneceği oyun için lütfen şu bağlantıya tıklayınız. Öğretmenler için hazırlanan klavuzda tek tek bozunmaya yardımcı olan canlılar tanıtılmış ve onlara Kemal Kulağa Kaçan, Kamile Kırkayak gibi şirin isimler verilmiş. Eminim sizler de yaratıcı gücünüzü kullanarak daha güzellerini yapabilir, çocuklarınıza ve onların arkadaşlarına yarınları için neler yapmaları gerektiğini öğretebilirsiniz.Sevgi ile ve de kompost yapabilme yetisiyle kalın...
10 yorum:
öncelikle böyle detayli ve aslinda önemli bir konu üzerinde yazmani cok tatkdir ettigimi söylemem lazim.Ne yazik ki bunlarla ilgilenen pek kimse yok.Özellikle Türkiye´de cöp torbalalarinin icindeki atiklarin cesitliligi daha dogrusu karisikliligi düsünülünce geri dönüsüm olayinin hangi boyutda oldugu anlasiliyor.
Umarim bunu okuyup biraz da olsa bir bilg iedinen kisiler olur.
slmlar
TD
Dilek selam,
Cok ilgincmis bu gercekten! Daha once hic duymamistim yaa, fotolar senin evinden mi? yani gercekten denedin mi diye merak ettim de:)
Cok yararli bir sey, paylastigin icin cok sag ol:)
Merhaba Mr TD,
İnsanların bilmedikleri için ilgilenmediklerimi düşündüğüm için en azından buradan ulaşabildiğim kadar çok kişiye bilgi vereyim diye düşündüm.1 kişi, 5 kişi, 10 kişi damlaya damlaya göl olmaz mı? Su sıkıntısının olduğu şu günlerde İngiltere'de çevre dostu bir göl...
Burcukcuğum,
İlk fotoğrafın altına bütün fotoğraflar Cambridge Botanik Bahçesinde çekilmiştir diye yazmıştım ama gözünden kaçtı herhalde...Oturduğumuz ev kira olduğu için acentadan izin almadan yapamıyoruz bahçe kazma işleri falan, hatta ağaç dalı budamamız bile yasak ! Onlara haber ediyoruz gelip buduyorlar bizim yerimize. Ayrıca bir sonraki evimizin bahçeli olup olmayacağını bilemediğimizden kalkışamadık bu işe ama sanma ki çöpleri ayrıştırmıyoruz.Biz tek tek ayırıyoruz çöpleri, o evsel humus olabilecek atıkları da, 15 günde bir belediye gelip topluyor, bizim yerimize humuslu toprak yapıyor ve de bahçe mağazalarından biz de gidip satın alıyoruz ! Belediye bu işin ticaretini yapıp gelir elde ediyor yani.Biz de çevreciliğimizden hiçbirşey kaybetmiyoruz. Bahçesi büyük olan arkadaşlarımız belediyeye vermek yerine kendi bahçelerinde yapıyorlar, uyguluyorlar bu sistemleri.Hatta birinden rica etmiştim fotoğrafını ama yayına yetişmedi iki canavarla boğuşuyor da :) Yolladığı zaman sana iletirim.
Sevgiler
Dilek
Daha önce böyle bir şeyin varlığını biliyordum ama deneme imkanı hiç olmadı tabii. Apartman dairelerinde bunu yapmak mümkün değil. Yakın zamanda küçük bahçesi olan bir eve taşınma ihtimalimiz var. İnşaallah bahçe çok fazla büyük olmadığından küçük bir kutunun içinde deneyebilirim sanırım.
Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim.
Merhaba Yolcu, yakınlarda bir kompost atölyesi düzenledik İstanbul'da. Berceste'de bunun filmciğini de görebilirsin hatta. Orada da görebileceğin gibi, evde, apartmanda da yapabileceğin türleri mevcut. Mesela bizim evde minik cam bir kapta başlattığımız solucan kompostumuz var. Dün ona bir gün öncenin çay posaları ile biraz bayat kahve ekledim :) Bunun yanında Bokashi kovaları var. Gene apartmanda çok kolayca kullanabiliyorsun onları da. Bence büyük şehirlerde attığımız ve ziyan ettiğimiz o kadar çok şey var ki, beklemeden, durmadan bir yerlerden başlamalı...
Kahve de oluyor demek ki. Eşim bu filtre kahvelerden içiyor. Bunu öğrendiğim iyi oldu. :)
Bir de pişmiş şeylerden oluyor mu acaba onu merak ettim. Mesela yumurta kabuğu demişsiniz. Haşlanmış yumurta veya patates kabuğu gibi.
Kahveyi kompost solucanlari cok seviyorlarmis. Onlarin disleri olmadigi icin bir nevi ogutme gorevini ustleniyormus kahve. Ozellikle de filtre kahve ya da Turk kahvesi. Pismis yagli yemekleri karistirmamak gerekiyor, baska canlilari cekmemek icin. Ama yumurta kabugu pismis ya da pismemis kullanilabiliyor. Patates de sadece suda kaynadigi icin onun kabugunun da zarar verecegini sanmam. Ama cig patates kabugu size yeni yeni patatesler bile kazandirabilir onu soyleyebilirim :) Balkonda az toprak, icine cig patates kabuklari(ozellikle gozleri ya da filizleri olanlar) bir cuvala koyuyorsunuz. Yesil kisimlari uzadikca toprak ilave ediyorsunuz. Sonunda bir cuval patatesiniz oluyor kisa dogru ;-) Yumurta kabuklarinin bir de sumukluboceklere iyi geldigi soyleniyor, dovup yapraklari kemirilen bitkinizin altina koyuyorsunuz, yumusak govdesine battigi icin de sumuklubocek gelemiyor. Kahveyi seven bitkilerden birisi de cilekler ;-)
Çok güzel bilgiler. Teşekkür ederim tekrardan. İnşaallah birgün hepsini deneyebilirim. :) Aslında patates olayında biraz deneyimim var. Yakın bir zaman önce saksının içine patateslerin cücüklerini atmıştım. Ziyan olmasın toprağa karışsın diye düşünmüştüm ama bitki haline dönüştü. Hatta dibinde minik patatesler bile oldu.
Dün akşam Sinek Sekiz yayınevinin son kitabının basılıp dağıtımına başlandığının haberini aldım. Mutlaka öneririm :)Adı Şehirdekiler İçin Sürdürülebilir Yaşam Rehberi. Cuma gününden itibaren bütün kitapçılarda bulunacakmış. İçinde tüm bu konuştuklarımız var ;-) Patatesleri de yemeye kıyamıyor insan :)
Ders calismaya geldim :) sevgiler, Selen
Yorum Gönder